Dit is hét moment om ov en doelgroepenvervoer te integreren

Nu we allemaal hopen dat we binnenkort terug kunnen keren naar een samenleving waar meer kan, moeten we de kans pakken collectief vervoer efficiënter in te richten. De verwachting is dat reizigersaantallen niet gelijk weer op het oude niveau komen en dat het ov in bepaalde gebieden versoberd moet worden. Dit is het moment om ov en doelgroepenvervoer te integreren. Er wordt al jaren over gepraat en volgens Paul Pietersen van Qarin is daar nu echt de tijd voor aangebroken.

Het kabinet heeft voor 2020 tot en met eind september 2021 2,6 miljard euro aan de openbaar vervoerbedrijven beschikbaar gesteld om de coronacrisis het hoofd te bieden. Of hierna nog steun nodig is wordt besloten voor 1 juli 2021 op basis van onderzoeken naar kostenbesparingen en optimalisaties door overheden en de vervoersbedrijven. Dit valt te lezen op de nieuwssite van de rijksoverheid. 

De snelste manier om kosten te besparen is om doelgroepenvervoer en openbaar vervoer beter te integreren. Het  staat al jaren op de agenda, maar kwam nooit echt van de grond. Het is ook een kwestie van willen. De gemeenten en concessiebeheerders voor ov moeten samen om de tafel.

Twee redenen waarom NU het moment is voor integratie

Ten eerste heeft de staat het nu voor het zeggen. Ov-bedrijven liggen aan het infuus van de staat, daarom is het nu de tijd om eisen te stellen. De overheid moet het heft in handen nemen en een sturende rol pakken. 

Daarnaast rijden er nu twee systemen naast elkaar die gecompenseerd worden. Niet alleen ov ligt aan het infuus, ook doelgroepenvervoer wordt financieel ondersteund. Ov-lijnen worden nu al geschrapt in opdracht van de overheid om kosten te besparen. Vervoerders voor het doelgroepenvervoer zijn nu niet volledig bezet, dus staan in principe klaar voor een integratie. Als de vraag in beide systemen weer langzaam terugkomt zorg dan dat je het zo efficiënt mogelijk verdeeld.

Het wordt tijd dat de overheid anders gaat denken

Het zou zo goed zijn als gemeenten en provincies niet meteen in de kramp schieten over budgetten, maar wat verder kijken dan hun eigen eiland. Samen sparren en als er goede ideeën zijn, bekijken welke budgetten daarvoor aangesproken kunnen worden. 

Deze hele integratie vraagt om anders denken bij de overheid. Dit thema speelt al vele jaren, maar toch blijven we vasthouden aan hokjes en eilanden. Omdat de provincies verantwoordelijk zijn voor ov-concessies en de gemeenten het doelgroepenvervoer regelen.

Dan zijn opmerkingen als: “Een ov-reiziger in het busje van de Wmo kan echt niet, daar is het zorgbudget niet voor bedoeld.” eindelijk verleden tijd.

Niet het moment voor korte termijn denken

Misschien is het een idee om eens een taskforce op te zetten vanuit het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, zoals ze bij zero emissie in het doelgroepenvervoer hebben gedaan. Integratie van de systemen is een langgekoesterde wens van alle partijen. Het is goed om dat eens met elkaar te bespreken op een hoger niveau. Maar het is aan de centrale overheid om de eerste stap zetten. Het is tijd om dat nu in gang te zetten. 

De ov-bedrijven worden nu gecompenseerd zonder dat de overheid daar harde eisen aan stelt. De uitgegeven 2,6 miljard lost misschien het probleem op korte termijn op, maar is op de lange termijn niet voldoende. Eisen stellen op het gebied van duurzaamheid en toegankelijkheid hebben effect op de lange termijn. Elke rit die vanuit het Wmo-systeem kan worden getransformeerd naar een toegankelijke ov-reis levert de samenleving, afhankelijk van de regio, een besparing van tussen de 11 en 18 euro op. 

Omgekeerd werkt het ook; als we de combinatiegraad van Wmo-voertuigen kunnen verhogen door ook ov-reizigers mee te nemen besparen we ook. Dus kijk goed waar je hoogfrequent toegankelijk ov inzet en waar je Wmo-voertuigen laagfrequente lijnen laat vervangen.

Laten we het anders doen

Door corona maken mensen andere keuzes. Meer thuiswerken, meer fietsen en meer gebruik van de auto. Dat zal gedeeltelijk weer veranderen als er een vaccin is, maar het duurt wel vijf jaar voordat iedereen weer terug is in het ov. Doelgroepenvervoer herstelt hopelijk wat gemakkelijker van deze crisis. Veel reizigers hebben namelijk geen alternatief. 

Maar dat het structureel anders moet in het vervoer is duidelijk. De komende tijd zullen er minder reizigersopbrengsten zijn. Laten we kijken naar een ander bedrijfsmodel in het ov. Dat vraagt om meer inventiviteit van concessiebeheerders, ov-bedrijven die in gesprek gaan met Wmo-vervoerders, gemeenten die het Wmo-vervoer in een breder perspectief plaatsen en ministeries van I&W en VWS die een sturende rol pakken om partijen bij elkaar te brengen.

Vooruitgang is al zichtbaar, maar het gaat te langzaam. Er komen wel dingen van de grond. Zo zijn we in Twente gestart met een MaaS-pilot. Ook in Zeeland en Brabant worden stappen gezet, maar dit zijn relatief kleine stapjes. Een doorbraak is noodzakelijk. Het is hoog tijd om rond de tafel te gaan zitten en om stappen te zetten zoals ze dat doen in de regio Twente.

GOAN! met Qarin

Dik een jaar geleden zijn we de MaaS-pilot GOAN in de regio Twente gestart. Qarin en Tranzer zijn samen verantwoordelijk voor de uitvoering. 

Voor corona hadden we het erover om het ov makkelijker beschikbaar te maken, zodat iedereen die met het ov kan reizen dat ook doet. Mensen die normaal gesproken gebruik zouden maken van doelgroepenvervoer, maar wel redelijk ter been zijn, moeten eigenlijk kiezen voor het ov. Het is lastig om mensen die eenmaal gebruik maken van het doelgroepenvervoer uit dat patroon te halen, maar laten we beginnen om het toegankelijke aanbod dat er is inzichtelijk en makkelijk boekbaar te maken. Dan kunnen we de instroom van nieuwe Wmo-vervoergebruikers beperken.

Met een GOAN!-app willen we alle Twentenaren bereiken. Zo hopen we een brug te slaan tussen doelgroepenvervoer en het ov. Er mag voor het gevoel eigenlijk geen verschil meer zijn. Dat is ook uiteindelijk het doel: dat we voor de reiziger een systeem hebben waarbij ze meer keuze hebben en dat het vervoer beter aansluit op de behoefte. Daarvoor zijn er nog wel wat barrières te doorbreken. We willen dat iedereen overal en altijd gebruik kan maken van de kortingen die vervoerders aanbieden. Vervoerder houden dit vaak nog tegen en daardoor kunnen MaaS-apps vaak geen abonnementen van ov-bedrijven in hun apps koppelen. Open source en gelijke tarieven voor iedereen. Daar moeten we naartoe.

Door corona hebben we tijdens onze pilot nog niet alles kunnen toetsen zoals van tevoren bedacht, maar het zou heel mooi zijn als we eind 2021 de eerste succesverhalen hebben waarbij ov en doelgroepenvervoer zijn geïntegreerd.