Vacatures
menu
Actueel
26. 03. 2018

Mobility as a Service (MaaS)

Borging van mobiliteitsbeleid met MaaS vereist nieuwe kijk op publieke positionering en marktwerking: van repareren naar regisseren !

Een gewaagde stellingname van maatschappelijk betrokken adviseurs 

Mobility as a Service (MaaS)

MaaS staat kortgezegd voor overkoepelende ’diensten (vaak via een app) waarmee met alle modaliteiten (deelauto’s, – fietsen, ridesharing, (water)taxi, OV, parkeren, etc) complete ketenreizen kunnen worden gepland, geboekt, gereisd en betaald. Dankzij de aanstaande verdere digitalisering en flexibilisering van mobiliteit gaan we een transitiefase in. We zien niet alleen nieuwe vervoersmodaliteiten ontstaan, maar ook doorontwikkeling van reisinformatie-app’s naar intelligente multimodale reis-apps waarmee reizigers slimmer, duurzamer, goedkoper of meer op de individuele behoefte afgestemd kunnen reizen.

 

Kernboodschap

Wij vinden dat de (Nederlandse) overheid haar publieke verantwoordelijkheid moet nemen en een promintere rol in de regie op MaaS pakt. Alleen zo kan zij tegenwicht bieden aan marktpartijen, maatschappelijke doelen borgen en neveneffecten van marktwerking voorkomen. Deze rol houdt in dat er een publiek MaaS-platform, een centrale hub,  en een publieke MaaS-app moeten komen. Met een publiek platform bewaakt de overheid dat iedere aanbieder aan kan sluiten op MaaS. Met de eigen app biedt de overheid altijd een alternatief voor het aanbod van marktpartijen. Tegelijkertijd dienen overheden ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk vervoeraanbieders hun diensten kunnen en moeten aanbieden via het MaaS-platform. De overheid zorgt voor algemene beschikbaarheid van (data van) vervoerdiensten waarin zij direct of indirect maatschappelijke middelen investeert.

 

Waarom alleen de overheid maatschappelijke doelen borgt

Het gehele mobiliteitssysteem kan worden onderverdeeld in een aantal lagen:

  1. Infrastructuur en ruimtelijke ordening
  2. Vervoersdiensten
  3. Mobiliteitsdiensten

Onze overtuiging is dat deze lagen erg veel invloed op elkaar hebben. Hoe je je ruimte inricht (infra en RO) heeft uiteindelijk invloed op de (mobiliteits)diensten en het gebruik van deze (mobiliteits)diensten. Anderzijds hebben o.a. mobiliteitsgedrag en -keuzes invloed op hoe we onze ruimte in moeten gaan richten. Kern van dit verhaal is dat als je bepaalde ruimtelijke doelen/uitdagingen hebt, je enerzijds moet bepalen hoe je wilt dat je ruimte er over een langere periode uitziet en daar op de korte termijn op voorsorteren als het gaat om diensten (waaronder ov-aanbod en andere mobiliteitsaanbod).

Een MaaS-plaform is de plek waar alle (mobiliteits)diensten die uiteindelijk via een MaaS-app worden aangeboden met elkaar verknoopt zijn. Het is de digitale hub waar alle datastromen vanuit (mobiliteits)diensten samenkomen voordat dat deze via een app (of ander kanaal) naar de gebruiker ontsloten worden. Andersom lopen ook alle datastromen van de gebruikers naar de aanbieders via het platform (zoals persoonlijke voorkeuren, boekingen en betalingen). Hiermee is het MaaS-platform, de centrale hub, van invloed op de toegang van aanbieders tot potentiële gebruikers. Tegelijkertijd bepaalt dit MaaS-platform ook het aanbod voor de reiziger en heeft het daarmee invloed op het reisgedrag. Een marktpartij zal bij het exploiteren/aanbieden van een MaaS platform nooit intrinsiek handelen vanuit maatschappelijke doelen zoals inclusiviteit, ruimtelijke kwaliteit, bereikbaarheid en milieu. Financiële beweegredenen gaan bepalend zijn en er gaan prikkels ontstaan die leiden tot alliantievorming en het aanbieden van diensten die het het bedrijf de meeste waarde opleveren. De sturing op MaaS is ook van invloed op de marktordening. In de Verenigde Staten zien we momenteel al wat de effecten kunnen zijn van de ontwikkeling van mobiliteitsdiensten zonder regie vanuit de overheid. Er zijn verschillende allianties ontstaan van mobiliteitsaanbieders met aan de basis taxi-systemen. Deze allianties zijn druk bezig met uitbreiden van de macht binnen de verticale kolom in de eerder genoemde lagen van het mobiliteitssysteem. Wij willen deze machtsontwikkeling in Nederland voorkomen. De markt mag niet ons mobiliteitsbeleid gaan bepalen. We staan voor uiterst complexe opgaves op het terrein van bijvoorbeeld het terugdringen van de CO2-uitstoot en bereikbaarheidsopgaves. MaaS-dienstverlening is voor ons een interessante ontwikkeling die vraag en aanbod niet alleen afstemt op de individuele behoeften, maar ook op de maatschappelijke noodzaak. Er zijn te veel publieke belangen en investeringen met MaaS gemoeid om niet zelf aan het stuur te zitten.

 

Hoe Nederlandse overheden een prominentere rol in de regie op MaaS moeten pakken

Het ontwikkelen van een publiek georganiseerd MaaS-platform, zonder commerciële invloeden en in publiek bezit, is de eerste stap. De overheid voert vanuit dit eigen platform regie over wie er kunnen, moeten en mogen aansluiten, welke voorwaarden hiervoor gelden en hoe we de data delen en ontsluiten. In het publieke platform geldt geen exclusiviteit is alliantievorming uit den boze. Tegelijkertijd biedt dit een basis voor de overheid om dienstverleners te stimuleren en/of dwingen aan te sluiten op dit platform. Zo kunnen vervoerders via de concessies verplicht worden om mee te werken en deelmobiliteitsaanbieders via vergunningen/APV’s.

Richting de reiziger zal naast het commerciële aanbod van apps ook een publieke MaaS-app komen die het volledige aanbod in het platform ontsluit naar de gebruikers. Hiermee wordt de reizigers in de basis een volledig aanbod geboden, wat de keuzevrijheid en prijsstelling ten goede komt. Als overheid hoef je geen creatieve deals of aanbod te organiseren voor een specifieke doelgroep, dat kan de overheid prima aan de markt overlaten. Maar het basisaanbod waarborgen (compleet aanbod en tegen standaard tarieven) zorgt ervoor dat je als overheid zelf grip blijft houden op het aanbod richting de klanten en dat commerciele MaaS aanbieders altijd vergeleken kunnen worden met de basis. Dit biedt transparantie voor de klant en houdt marktpartijen scherp. De publieke MaaS-app van houdt in de basis rekening met alle doelgroepen en besteedt daarbij aandacht aan gebruikersvriendelijkheid voor ouderen en mensen met een visuele beperking.

Het MaaS-platform kan tegelijkertijd beschikbaar komen voor zowel marktpartijen als voor de overheid. Dit zodat zij apps kunnen bouwen en afspraken met aanbieders kunnen maken om tot geintegreerde abonnementen/bundels te komen. De verwachting is dat marktpartijen zich namelijk in eerste instantie gaan richten op doelgroepen waar het meeste geld valt te verdienen (bijv. jonge mensen in de stad) met een eigen propositie en look&feel van de app, terwijl de publieke toegevoegde waarde van MaaS misschien wel vooral in dunbevolktere gebieden te vinden is. De publieke app zorgt ook voor de bredere beschikbaarheid van MaaS en draagt er bijvoorbeeld ook zorg voor dat diensten binnen het doelgroepvervoer worden opgenomen en ontsloten naar de doelgroep.

 

Wie zijn er aan zet of kunnen in stelling worden gebracht ?

Voorgaande stellingname gaat behoorlijk dwars in tegen de gedecentraliseerde organisatie van mobiliteit en de ingenomen veronderstellingen en opvattingen van de kracht van marktwerking en inrichting van contractering en concessieverlening. Onze overtuiging is dat hier een publieke organisatie/bedrijf moet ontstaan die krachtig en bedrijfsmatig gestuurd werkt aan een publiek platform en app(s). Wij zien daarin een taak voor het Rijk en (samenwerkende) OV-autoriteiten om de krachten te bundelen. We moeten inzien dat deze ontwikkeling niet houdbaar is in indirecte sturing, subsidiering en contractering. Hebben we het lef om ook echt de operationele regie te pakken in plaats van ongewenste commerciele gedragingen steeds te repareren ?!

Wij gaan hierover graag het debat aan om Nederland voor iedereen leefbaar, bereikbaar en gezond te houden !

April 2019

Mobycon en Forseti

Meer weten over MaaS en/of de relatie met het doelgroepenvervoer? Dat kan door contact op te nemen met Marcel Slotema, m.slotema@forseti.nl of Jacky Lodewijks, j.lodewijks@forseti.nl.

Terug naar overzicht
scroll